ĐỘT QUỴ KHI ĐANG NGỦ: VÌ SAO NGUY HIỂM VÀ KHÓ NHẬN RA?

Đột quỵ xảy ra trong lúc ngủ là một tình huống thầm lặng nhưng cực kỳ nguy hiểm. Không ít bệnh nhân đi ngủ hoàn toàn khỏe mạnh nhưng khi tỉnh dậy đã mất khả năng nói, liệt nửa người hoặc thậm chí không tỉnh lại. Điều này khiến việc nhận biết và xử trí sớm trở nên rất khó khăn, làm giảm đáng kể hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ tử vong, tàn phế.

 Đột quỵ khi đang ngủ là gì?

Đột quỵ khi đang ngủ (Wake-up stroke) là tình trạng người bệnh bị đột quỵ trong lúc ngủ, thường được phát hiện khi tỉnh dậy vào buổi sáng với các triệu chứng thần kinh rõ ràng như:

– Yếu hoặc liệt nửa người.

– Méo miệng, nói ngọng.

– Mất thị lực một bên.

– Không hiểu được lời nói, mất phối hợp vận động.

– Điểm đặc trưng của đột quỵ khi ngủ là không thể xác định chính xác thời điểm khởi phát triệu chứng, từ đó khiến người bệnh thường bị bỏ lỡ “thời gian vàng” trong điều trị.

 Vì sao đột quỵ khi ngủ nguy hiểm hơn?

Khó xác định thời điểm khởi phát

Thời gian là yếu tố quyết định trong điều trị đột quỵ cấp. Nếu không biết đột quỵ xảy ra khi nào, bác sĩ khó đưa ra quyết định về các can thiệp như:

– Tiêm thuốc tiêu sợi huyết (rtPA) – chỉ hiệu quả trong vòng 4,5 giờ đầu.

– Lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học – tối ưu trong vòng 6–24 giờ tùy trường hợp.

– Khi bệnh nhân phát hiện triệu chứng vào sáng hôm sau, rất có thể đã quá giờ điều trị tối ưu.

Triệu chứng dễ bị bỏ qua

Nếu người bệnh sống một mình, người thân thường không phát hiện ra bất thường trong đêm. Thậm chí, khi thức dậy với cảm giác mệt mỏi, tê tay chân nhẹ, người bệnh có thể chủ quan nghĩ là “ngủ sai tư thế” và không đi khám kịp thời.

Tỷ lệ tổn thương não nặng hơn

Vì đột quỵ xảy ra trong khi người bệnh không cử động, không nhận thức được triệu chứng, máu bị tắc nghẽn hoặc mạch bị vỡ không được can thiệp kịp thời, khiến vùng não tổn thương lan rộng hơn. Điều này làm tăng nguy cơ:

– Tử vong trong giai đoạn cấp.

– Di chứng thần kinh nặng nề: liệt vĩnh viễn, mất ngôn ngữ, sa sút trí tuệ.

 Những ai dễ bị đột quỵ khi đang ngủ?

Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

– Tăng huyết áp, đặc biệt không kiểm soát tốt về đêm.

– Rối loạn nhịp tim, nhất là rung nhĩ – dễ tạo cục máu đông trong tim gây tắc mạch não.

– Ngưng thở khi ngủ (Sleep apnea) – gây thiếu oxy não, tăng huyết áp đột ngột lúc ngủ.

– Tiểu đường, rối loạn mỡ máu.

– Hút thuốc lá, lối sống ít vận động.

Làm sao để phòng ngừa đột quỵ khi đang ngủ?

Kiểm soát huyết áp về đêm

– Dùng thuốc đúng chỉ định, ưu tiên nhóm có hiệu quả kiểm soát huyết áp 24 giờ.

– Có thể đo huyết áp đêm bằng máy theo dõi 24 giờ (Holter huyết áp) nếu nghi ngờ dao động huyết áp ban đêm.

Tầm soát và điều trị rối loạn nhịp tim

– Rung nhĩ không triệu chứng dễ gây huyết khối mà không hay biết.

– Người trên 50 tuổi, có hồi hộp, đánh trống ngực nên tầm soát ECG định kỳ.

Chẩn đoán và điều trị hội chứng ngưng thở khi ngủ

– Ngáy to, ngủ ngáy ngừng thở là dấu hiệu cảnh báo.

– Cần đo đa ký giấc ngủ nếu nghi ngờ, điều trị bằng máy CPAP nếu được chẩn đoán.

Không bỏ qua bất kỳ triệu chứng nào buổi sáng

– Tê yếu tay chân, nói khó, mờ mắt khi mới thức dậy có thể là hậu quả đột quỵ ban đêm.

– Đến ngay bệnh viện có đơn vị đột quỵ để được chẩn đoán và can thiệp sớm.

Đột quỵ khi đang ngủ là một “kẻ tấn công thầm lặng” nhưng cực kỳ nguy hiểm. Việc phòng ngừa chủ động – thông qua kiểm soát huyết áp, nhịp tim, phát hiện sớm hội chứng ngưng thở khi ngủ và không chủ quan với các dấu hiệu bất thường buổi sáng – chính là chìa khóa bảo vệ não bộ và tính mạng.