TĂNG HUYẾT ÁP Ở BỆNH NHÂN TIỂU ĐƯỜNG

Tăng huyết áp và tiểu đường là hai bệnh lý thường đi kèm nhau, tạo thành “bộ đôi nguy hiểm” gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ, suy thận, bệnh tim mạch, mù lòa. Kiểm soát tốt huyết áp ở bệnh nhân tiểu đường là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng và kéo dài tuổi thọ.

Vì sao bệnh nhân tiểu đường dễ bị tăng huyết áp?

Khoảng 60-80% bệnh nhân tiểu đường type 2 bị tăng huyết áp. Nguyên nhân là do:

Kháng insulin gây tổn thương mạch máu

Bệnh tiểu đường làm giảm độ nhạy insulin, khiến cơ thể giữ nhiều natri và nước hơn, làm tăng huyết áp.

Lượng đường trong máu cao lâu ngày làm tổn thương thành mạch, khiến động mạch cứng và hẹp, gây tăng huyết áp.

Tổn thương thận do tiểu đường

Tiểu đường có thể gây bệnh thận tiểu đường, làm giảm chức năng lọc của thận, dẫn đến giữ muối và nước trong cơ thể, từ đó làm tăng huyết áp.

Béo phì và rối loạn mỡ máu

Hầu hết bệnh nhân tiểu đường type 2 bị thừa cân hoặc béo phì, làm tăng áp lực lên hệ tim mạch.

Rối loạn lipid máu (tăng LDL, giảm HDL) góp phần vào sự xơ vữa động mạch, gây tăng huyết áp.

Cách kiểm soát huyết áp cho bệnh nhân tiểu đường

Chế độ ăn uống lành mạnh

Hạn chế muối (Natri)

Không tiêu thụ quá 1.5g muối/ngày (~1/2 thìa cà phê muối).

Tránh các thực phẩm chứa nhiều muối như mì ăn liền, nước mắm, nước tương, thực phẩm chế biến sẵn.

Sử dụng gia vị thay thế như chanh, tỏi, hành, rau thơm để tạo hương vị.

Tăng cường thực phẩm giúp hạ huyết áp và kiểm soát đường huyết

Rau xanh, trái cây giàu kali (chuối, cam, bơ, rau bina) giúp cân bằng huyết áp.

Chất xơ từ yến mạch, gạo lứt, đậu lăng giúp kiểm soát đường huyết và huyết áp.

Cá béo giàu omega-3 (cá hồi, cá thu) giúp giảm viêm, bảo vệ tim mạch.

Hạt lanh, hạt chia, dầu ô liu giúp giảm cholesterol, bảo vệ động mạch.

Kiểm soát tinh bột và đường

Hạn chế tinh bột tinh chế như gạo trắng, bánh mì trắng, mì trắng.

Thay thế bằng gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt, khoai lang để kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Duy trì cân nặng hợp lý

Giảm 5-10% cân nặng có thể giúp giảm huyết áp và kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Kiểm tra chỉ số BMI để duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh (BMI 18.5 – 24.9).

Tập thể dục thường xuyên

Bài tập tốt cho huyết áp và tiểu đường: Đi bộ nhanh, yoga, bơi lội, đạp xe nhẹ nhàng.

Tập ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.

Tránh tập luyện quá sức vì có thể làm giảm đường huyết đột ngột.

Kiểm soát căng thẳng

Căng thẳng kích thích hormone stress, làm tăng huyết áp và đường huyết.

Thiền, yoga, tập thở sâu, ngủ đủ giấc giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn.

Hạn chế rượu bia và bỏ thuốc lá

Rượu bia: Gây tăng huyết áp, ảnh hưởng xấu đến kiểm soát đường huyết.

Thuốc lá: Làm co mạch, tăng nguy cơ biến chứng tim mạch ở bệnh nhân tiểu đường.

Dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ

Khi huyết áp cao trên 140/90 mmHg, bác sĩ thường chỉ định dùng thuốc để kiểm soát. Một số nhóm thuốc phù hợp cho bệnh nhân tiểu đường:

✔ Thuốc ức chế men chuyển ACE (ACE inhibitors)

Giúp giãn mạch, giảm huyết áp, bảo vệ thận.

Ví dụ: Enalapril, Lisinopril, Captopril.

✔ Thuốc ức chế thụ thể angiotensin II (ARBs)

Tương tự thuốc ACE, nhưng ít gây ho khan.

Ví dụ: Losartan, Valsartan, Telmisartan.

✔ Thuốc chẹn kênh canxi (Calcium Channel Blockers – CCBs)

Giúp giãn mạch, hạ huyết áp.

Ví dụ: Amlodipine, Nifedipine, Diltiazem.

✔ Thuốc lợi tiểu thiazide (Hydrochlorothiazide, Indapamide)

Giúp thải muối và nước, giảm huyết áp.

Tuy nhiên, cần theo dõi đường huyết vì có thể gây tăng đường huyết nhẹ.

🔹 Lưu ý:

Không tự ý ngưng thuốc dù huyết áp ổn định.

Kiểm tra huyết áp và đường huyết thường xuyên để đảm bảo kiểm soát tốt cả hai bệnh.

Theo dõi huyết áp và đường huyết định kỳ

Kiểm tra huyết áp ít nhất 2 lần/ngày (sáng và tối).

Kiểm tra đường huyết trước bữa ăn, sau ăn 2 giờ và trước khi đi ngủ.

Khám sức khỏe định kỳ để đánh giá tình trạng tim mạch, thận, mắt.

Bệnh nhân tiểu đường có nguy cơ cao mắc tăng huyết áp, làm gia tăng biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, suy tim, suy thận. Vì vậy, kiểm soát huyết áp là yếu tố sống còn để bảo vệ sức khỏe lâu dài.