SO SÁNH VIÊM MÀNG NÃO DO PHẾ CẦU VỚI VIÊM MÀNG NÃO DO MÔ CẦU, HIB VÀ CÁC TÁC NHÂN KHÁC

Viêm màng não là tình trạng viêm nhiễm các lớp màng bao quanh não và tủy sống. Đây là một bệnh lý rất nguy hiểm, có thể gây tử vong nhanh hoặc để lại di chứng nặng nề nếu không được điều trị kịp thời. Trong số các nguyên nhân gây bệnh, ba loại vi khuẩn thường gặp nhất là phế cầu (Streptococcus pneumoniae), mô cầu (Neisseria meningitidis) và vi khuẩn HIB (Haemophilus influenzae type B). Mặc dù đều là tác nhân vi khuẩn, nhưng mỗi loại lại có những đặc điểm riêng biệt về đối tượng dễ mắc, mức độ lây lan, triệu chứng và khả năng phòng ngừa.

Viêm màng não do phế cầu: Nguy hiểm nhưng ít lây

– Phế cầu khuẩn là vi khuẩn sống thường trú ở vùng mũi họng. Trong nhiều trường hợp, vi khuẩn này không gây bệnh, nhưng nếu hệ miễn dịch suy yếu, nó có thể xâm nhập vào máu, phổi hoặc hệ thần kinh trung ương và gây ra viêm màng não.

– Viêm màng não do phế cầu thường gặp ở:

Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.

Người già.

Người có bệnh lý mạn tính như tiểu đường, xơ gan, suy thận, HIV/AIDS, ung thư hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.

– Đặc điểm đáng lo ngại của loại viêm màng não này là bệnh tiến triển nhanh và khó điều trị. Tỷ lệ tử vong cao và nhiều bệnh nhân dù qua khỏi vẫn có thể bị di chứng vĩnh viễn như điếc, liệt, chậm phát triển trí tuệ hoặc co giật kéo dài.

– Tuy nhiên, phế cầu không lây lan mạnh trong cộng đồng như mô cầu, nên hiếm khi gây thành dịch lớn.

Viêm màng não do mô cầu: Lây lan nhanh, có thể gây dịch

– Vi khuẩn mô cầu thường lây qua đường hô hấp và có khả năng lây lan rất cao, đặc biệt trong những nơi đông người như trường học, ký túc xá, doanh trại, trại giam… Bệnh có thể bùng phát thành dịch nếu không được kiểm soát.

– Viêm màng não do mô cầu chủ yếu xảy ra ở:

Trẻ em từ 2 tuổi trở lên.

Thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.

– Bệnh diễn tiến cực kỳ nhanh. Một số trường hợp có thể chuyển từ sốt nhẹ sang sốc nhiễm trùng và tử vong chỉ sau vài giờ. Đặc biệt, người bệnh có thể xuất hiện các ban xuất huyết hoặc ban hoại tử ngoài da, đây là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nguy kịch.

So với phế cầu, mô cầu lây mạnh hơn nhưng nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, khả năng hồi phục vẫn cao.

Viêm màng não do HIB: Gặp nhiều ở trẻ nhỏ chưa tiêm chủng

– HIB (Haemophilus influenzae type B) từng là nguyên nhân hàng đầu gây viêm màng não ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 18 tháng tuổi. Tuy nhiên, nhờ vào việc đưa vắc xin HIB vào chương trình tiêm chủng mở rộng, số ca mắc bệnh đã giảm đáng kể tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

– Bệnh chủ yếu xuất hiện ở:

Trẻ nhỏ chưa được tiêm đủ liều vắc xin HIB.

Trẻ sống ở vùng sâu vùng xa hoặc khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

– Triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu, bao gồm sốt cao, quấy khóc, bỏ bú, li bì hoặc co giật. Nếu không được phát hiện sớm, bệnh cũng có thể để lại những di chứng thần kinh nặng nề như chậm phát triển, điếc hoặc bại não.

So sánh về đường lây truyền

Cả ba loại vi khuẩn đều lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần. Tuy nhiên:

– Mô cầu là loại có khả năng lây lan mạnh nhất, dễ bùng phát dịch.

– Phế cầu và HIB có khả năng lây truyền thấp hơn, thường chỉ lây trong phạm vi gia đình hoặc nơi chăm sóc tập trung.

Về phòng ngừa bằng vắc xin

Điểm chung đáng mừng là cả ba loại viêm màng não đều có thể phòng ngừa bằng vắc xin hiệu quả:

– Vắc xin phế cầu (PCV10, PCV13) nên tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn có nguy cơ cao.

– Vắc xin HIB thường được tiêm trong 6 tháng đầu đời, nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

– Vắc xin mô cầu có nhiều loại khác nhau (MenACWY, MenB), được khuyến cáo tiêm cho trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người sống trong môi trường tập thể.

Tiêm chủng đầy đủ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ dịch bệnh.

Mặc dù đều là các bệnh lý nguy hiểm, viêm màng não do phế cầu, mô cầu và HIB có những đặc điểm khác nhau về đối tượng mắc bệnh, tốc độ lây lan và tiên lượng. Trong đó:

Phế cầu nguy hiểm vì khó điều trị và di chứng nặng.

Mô cầu lây lan nhanh, có thể gây tử vong trong thời gian ngắn.

HIB thường gặp ở trẻ nhỏ chưa tiêm chủng.

Dù khác nhau, tất cả đều cần được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và đặc biệt là phòng ngừa chủ động bằng vắc xin. Đây chính là biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe trẻ em và cộng đồng trước căn bệnh viêm màng não.