AI CÓ NGUY CƠ BỊ CƠN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA (TIA)?

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack) là một hiện tượng cảnh báo sớm, cho thấy nguy cơ đột quỵ thật sự có thể xảy ra trong tương lai rất gần – thậm chí chỉ sau vài giờ. Tuy TIA có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng có một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn nhiều lần do mắc các bệnh lý nền hoặc có lối sống thiếu lành mạnh. Việc chủ động nhận diện sớm nhóm nguy cơ sẽ giúp phòng tránh được hậu quả nặng nề từ đột quỵ.

Người mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu

Đây là ba yếu tố nguy cơ chính trong bệnh lý mạch máu não:

– Tăng huyết áp làm tăng áp lực lên thành mạch máu, khiến động mạch não dễ bị tổn thương, thu hẹp hoặc nứt vỡ.

– Đái tháo đường gây tổn thương lớp nội mô mạch máu, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa và cục máu đông.

– Rối loạn lipid máu (tăng cholesterol, tăng LDL, giảm HDL) làm tăng tích tụ mảng xơ vữa, gây hẹp và tắc nghẽn mạch não.

– Người mắc các bệnh lý này có nguy cơ bị TIA và đột quỵ cao gấp 2–6 lần so với người khỏe mạnh, đặc biệt khi không kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp hoặc mỡ máu.

Người hút thuốc lá, béo phì, ít vận động

Lối sống không lành mạnh là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh lý mạch máu và thần kinh:

– Thuốc lá làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, gây co thắt mạch máu và thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch.

– Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến tim mạch mà còn liên quan trực tiếp đến tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn chuyển hóa – tất cả đều làm tăng nguy cơ TIA.

– Lười vận động làm giảm tuần hoàn máu, giảm khả năng kiểm soát đường huyết, mỡ máu và huyết áp, từ đó góp phần vào quá trình hình thành cơn thiếu máu não.

Đáng lưu ý, người trẻ tuổi nhưng có lối sống thiếu vận động và hút thuốc thường xuyên vẫn có thể bị TIA, đặc biệt khi kèm theo yếu tố di truyền hoặc bệnh nền không được phát hiện.

Phụ nữ sau mãn kinh, người có bệnh tim mạch hoặc rung nhĩ

Phụ nữ sau mãn kinh

Sau thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm mạnh làm mất đi tác động bảo vệ mạch máu, khiến nguy cơ xơ vữa, tăng huyết áp và đột quỵ tăng cao. Nhiều phụ nữ không biết rằng, sau tuổi 50, nguy cơ TIA và đột quỵ ở nữ giới bắt đầu ngang bằng – thậm chí vượt nam giới nếu có kèm theo các yếu tố khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, loãng xương hoặc stress kéo dài.

Người có bệnh tim mạch

Những người từng mắc bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, suy tim có nguy cơ cao bị TIA do hệ thống mạch máu đã bị tổn thương toàn thân. Hệ thống tuần hoàn kém khiến não bộ dễ bị thiếu máu tạm thời, đặc biệt trong điều kiện huyết áp không ổn định.

Bệnh nhân rung nhĩ

Rung nhĩ là một yếu tố nguy cơ rất đặc biệt: tình trạng này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tim, và những cục máu đông này có thể di chuyển lên não gây tắc mạch máu não. TIA có thể là dấu hiệu đầu tiên, và nếu không được phát hiện sớm, bệnh nhân rung nhĩ có thể bị đột quỵ nặng với tỷ lệ tử vong và tàn tật cao.

Tóm lại

TIA là hồi chuông cảnh báo khẩn cấp cho những người có yếu tố nguy cơ về tim mạch, chuyển hóa và lối sống. Nếu bạn hoặc người thân thuộc vào một trong những nhóm sau:

– Có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu cao

– Hút thuốc lá, thừa cân, ít vận động

– Phụ nữ sau mãn kinh hoặc người có bệnh tim, rung nhĩ

… thì việc tầm soát định kỳ và kiểm soát bệnh nền là cực kỳ cần thiết để giảm nguy cơ cơn thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ trong tương lai.