CƠN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA Ở NGƯỜI TRẺ TUỔI: VÌ SAO KHÔNG THỂ CHỦ QUAN?

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack) thường được xem là “cảnh báo sớm” của đột quỵ. Trong khi nhiều người cho rằng TIA chỉ xảy ra ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh lý nền, thực tế ngày càng nhiều ca TIA xuất hiện ở người trẻ, thậm chí dưới 40 tuổi. Điều đáng lo ngại là ở người trẻ, các triệu chứng thường bị bỏ qua, chủ quan hoặc tự ý điều trị mà không được thăm khám đúng cách. Hậu quả có thể là một cơn đột quỵ thực sự chỉ trong vòng vài ngày hoặc vài tuần sau đó.

Người trẻ không “miễn nhiễm” với TIA

Trong những năm gần đây, tỷ lệ đột quỵ và TIA ở người trẻ đang có xu hướng gia tăng. Điều này có liên quan đến sự thay đổi lối sống, căng thẳng kéo dài, và sự gia tăng các yếu tố nguy cơ “âm thầm” như:

– Tăng huyết áp chưa được phát hiện hoặc kiểm soát kém

– Đái tháo đường týp 2 xuất hiện sớm

– Rối loạn lipid máu

– Béo phì và lười vận động

– Hút thuốc lá, lạm dụng rượu hoặc chất kích thích

– Rối loạn nhịp tim (đặc biệt rung nhĩ không triệu chứng)

– Ngoài ra, ở một số người trẻ, TIA có thể liên quan đến các nguyên nhân hiếm gặp hơn như bất thường mạch máu bẩm sinh, bệnh lý tự miễn, tăng đông máu di truyền, hoặc lỗ bầu dục tồn tại (PFO) – một dạng thông liên nhĩ nhỏ còn sót lại sau sinh.

Triệu chứng thoáng qua – nhưng hậu quả không nhỏ

Một trong những lý do khiến người trẻ bỏ qua TIA là do triệu chứng đến nhanh, thoáng qua và hồi phục hoàn toàn. Nhiều người chỉ cảm thấy:

– Thoáng chóng mặt hoặc mất thăng bằng

– Nói khó trong vài phút

– Méo miệng nhẹ rồi hết

– Tê bì nửa mặt hoặc một bên tay chân

– Nhìn mờ hoặc tối tạm thời một mắt

Sau vài phút đến vài giờ, tất cả biến mất như chưa từng xảy ra. Điều này khiến người bệnh tự trấn an là do mệt, thiếu ngủ hay stress, và không đi khám. Tuy nhiên, TIA không để lại triệu chứng không có nghĩa là không nguy hiểm.

Theo thống kê, có đến 1/3 bệnh nhân TIA sẽ bị đột quỵ thực sự trong vòng 1 năm, và nguy cơ cao nhất là trong 48 giờ đầu sau TIA. Đó là khoảng thời gian vàng để can thiệp, nếu không sẽ bỏ lỡ cơ hội phòng ngừa đột quỵ vĩnh viễn.

Vì sao cần tầm soát kỹ sau một cơn TIA?

Ở người trẻ, việc chẩn đoán TIA không chỉ là xác định đã từng bị thiếu máu não thoáng qua hay chưa, mà quan trọng hơn là:

– Tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn: Nhịp tim bất thường, tăng đông máu, dị tật tim mạch bẩm sinh…

– Xác định yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được

– Đưa ra chiến lược điều trị phòng ngừa tái phát, bao gồm thuốc kháng tiểu cầu, chống đông nếu cần, và thay đổi lối sống.

Các xét nghiệm cần thiết có thể bao gồm:

– MRI sọ não để phát hiện tổn thương nhỏ

– Siêu âm Doppler mạch cổ

– Holter ECG để phát hiện rung nhĩ không triệu chứng

– Siêu âm tim tìm lỗ bầu dục tồn tại hoặc huyết khối

– Xét nghiệm máu đánh giá lipid máu, đường huyết và các rối loạn đông máu

 Thay đổi thói quen sống càng sớm càng tốt

Sau một cơn TIA, người trẻ không chỉ cần thuốc, mà quan trọng hơn là thay đổi lối sống toàn diện để ngăn chặn cơn đột quỵ tiếp theo:

– Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu định kỳ

– Ngưng hút thuốc và hạn chế rượu

– Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày

– Duy trì cân nặng hợp lý

– Quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc

Đây là cách duy nhất để biến “lời cảnh báo nhẹ nhàng” từ cơ thể thành một bước ngoặt tích cực cho sức khỏe lâu dài.

TIA là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng nhưng thường bị xem nhẹ – đặc biệt là ở người trẻ tuổi. Việc bỏ qua hoặc trì hoãn khám bệnh sau một cơn TIA đồng nghĩa với việc bỏ lỡ cơ hội phòng ngừa đột quỵ, một biến cố có thể gây tàn phế hoặc tử vong.

Đừng để sự hồi phục nhanh chóng đánh lừa bạn. Nếu từng gặp một trong các triệu chứng thần kinh thoáng qua, dù chỉ trong vài phút, hãy đi khám ngay để được đánh giá toàn diện.

Ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người trẻ – TIA không bao giờ là chuyện nhỏ.