CƠN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA SAU KHI GẮNG SỨC, STRESS, MẤT NGỦ: CẦN CẢNH GIÁC

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack) thường được nhắc đến như một “cơn đột quỵ nhẹ”, nhưng trên thực tế, nó là lời cảnh báo nghiêm trọng của hệ thần kinh. Đáng chú ý, nhiều bệnh nhân xuất hiện TIA sau những yếu tố tưởng chừng không nguy hiểm như gắng sức, căng thẳng tâm lý hoặc mất ngủ kéo dài. Vì sao những tình huống này có thể khởi phát TIA? Và tại sao chúng ta không thể xem nhẹ những triệu chứng thoáng qua sau một ngày mệt mỏi? Bài viết dưới đây sẽ lý giải.

Gắng sức, stress, mất ngủ – chất xúc tác cho cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)

TIA xảy ra khi lưu lượng máu đến một phần của não bị tạm thời gián đoạn, thường do cục máu đông nhỏ hoặc co thắt mạch máu. Những yếu tố như:

– Gắng sức thể lực quá mức

– Stress tâm lý kéo dài hoặc cấp tính

– Mất ngủ, rối loạn giấc ngủ

… không trực tiếp gây ra TIA, nhưng có thể làm tăng đột ngột nhu cầu chuyển hóa của não, thay đổi huyết áp, rối loạn nhịp tim, hoặc gây mất ổn định mảng xơ vữa trong mạch máu – tất cả đều có thể kích hoạt một cơn TIA tiềm ẩn ở người có sẵn yếu tố nguy cơ.

Khi não “báo động” sau một ngày mệt mỏi

Nếu bạn hoặc người thân có các biểu hiện thần kinh thoáng qua sau khi gắng sức, lo âu hoặc mất ngủ, cần đặc biệt lưu ý những triệu chứng sau:

– Đột ngột yếu hoặc tê nửa người, tay hoặc chân

– Nói ngọng, nói khó, không hiểu lời nói

– Mờ mắt, mất thị lực một bên

– Chóng mặt, mất thăng bằng không rõ nguyên nhân

– Cảm giác “mất kết nối” với môi trường xung quanhNhững biểu hiện này dù chỉ kéo dài vài phút đến dưới 1 giờ, rồi tự hết hoàn toàn, vẫn không được coi là “bình thường”, mà rất có thể là TIA sau kích thích thần kinh – thể chất.

Những ai dễ bị cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) trong các tình huống này?

– Người có sẵn yếu tố nguy cơ tim mạch: tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu

– Người bị rung nhĩ, bệnh tim chưa được kiểm soát

– Người thường xuyên mất ngủ, làm việc căng thẳng, thiếu nghỉ ngơi

– Người trẻ tuổi hút thuốc lá, ít vận động, ăn uống không khoa học

– Phụ nữ sau sinh, sau mãn kinh, người làm việc ca đêm

Đây là những nhóm dễ bị TIA không điển hình, dễ nhầm với mệt mỏi, tụt huyết áp, rối loạn tiền đình – dẫn đến chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị.

Không có triệu chứng không có nghĩa là an toàn

– Một trong những nguy hiểm lớn nhất của TIA là: triệu chứng tự biến mất, khiến bệnh nhân không đi khám hoặc chủ quan cho qua.

– Tuy nhiên, TIA chính là dấu hiệu cho thấy mạch máu não đang bất ổn. Nếu không điều trị và kiểm soát tốt, nguy cơ đột quỵ thực sự có thể xảy ra trong vòng vài giờ đến vài tuần sau đó.

Việc chẩn đoán cần thực hiện ngay khi người bệnh ổn định, bao gồm:

– Chụp cộng hưởng từ (MRI) não để xác định có tổn thương não hay không

– Siêu âm mạch máu cổ (Doppler) kiểm tra hẹp mạch cảnh

– Điện tim hoặc Holter ECG nếu nghi có rối loạn nhịp tim, rung nhĩ

– Xét nghiệm máu đánh giá lipid, đường huyết, đông máu

 Kết luận: Không chủ quan dù triệu chứng thoáng qua

TIA có thể xảy ra sau một ngày mệt mỏi, mất ngủ hoặc gắng sức, và chính vì nó dễ bị nhầm lẫn với kiệt sức hay chóng mặt thông thường mà rất nhiều người bỏ lỡ “cửa sổ vàng” để phòng ngừa đột quỵ.

Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ triệu chứng thần kinh nào thoáng qua – hãy coi đó là lời cảnh báo nghiêm túc của não bộ. Việc đi khám sớm, tầm soát đúng và điều trị đầy đủ có thể cứu bạn khỏi một cơn đột quỵ thực sự, với nguy cơ tàn tật suốt đời hoặc tử vong.