VÌ SAO CƠN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA ĐƯỢC GỌI LÀ “CƠN ĐỘT QUỴ CẢNH BÁO”?

Cơn thiếu máu não thoáng qua – gọi tắt là TIA (Transient Ischemic Attack) – là một hiện tượng xảy ra khi lưu lượng máu lên não bị gián đoạn tạm thời, gây ra các triệu chứng thần kinh giống như đột quỵ, nhưng tự hết hoàn toàn trong vòng 24 giờ, thường là trong vòng vài phút đến vài giờ. Dù triệu chứng thoáng qua và không để lại di chứng, TIA không hề lành tính. Trên thực tế, nó được y học gọi là “cơn đột quỵ cảnh báo” – và lý do cho tên gọi này không chỉ là hình ảnh minh họa, mà là sự thật nghiêm túc trong lâm sàng.

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) và đột quỵ thực sự chỉ khác nhau về thời gian

TIA và đột quỵ thiếu máu (ischemic stroke) đều có cùng cơ chế sinh bệnh: do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa gây tắc nghẽn mạch máu não, làm giảm hoặc cắt đứt lưu lượng máu đến một vùng não.

Sự khác biệt duy nhất là:

– Ở TIA, tình trạng thiếu máu chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, chưa gây tổn thương mô não vĩnh viễn, nên hồi phục hoàn toàn.

– Ở đột quỵ, dòng máu không được tái thông kịp thời, gây chết tế bào não, để lại di chứng thần kinh lâu dài hoặc tử vong.

Tức là, TIA giống như một đợt “thử nghiệm” của đột quỵ thật sự, nhưng lại là cơ hội vàng để can thiệp trước khi tổn thương xảy ra.

Cơn thiếu máu não thoáng qua là “dự báo sớm” trước đột quỵ nặng

Các thống kê y học cho thấy:

– Khoảng 15% người bị đột quỵ từng có TIA trước đó

– Trong số những người bị TIA, 10–15% sẽ bị đột quỵ thật trong vòng 3 tháng, đặc biệt là trong 48 giờ đầu

– Cứ 1 trong 3 bệnh nhân TIA không điều trị sẽ bị đột quỵ nặng trong tương lai

Điều này lý giải vì sao TIA được gọi là cảnh báo đỏ của não bộ – một dấu hiệu rõ ràng mà nếu bỏ qua, hậu quả có thể không thể đảo ngược.

Cơn thiếu máu não thoáng qua không để lại di chứng, nhưng không có nghĩa là đã “khỏi”

Một sai lầm phổ biến là chủ quan vì triệu chứng biến mất. Thực tế, TIA cho thấy có vấn đề thực sự trong hệ tim mạch hoặc não mạch:

– Có thể là mạch cảnh bị hẹp, dễ hình thành cục máu đông

– Có thể là rung nhĩ chưa được phát hiện, tạo huyết khối đi lên não

– Có thể là mảng xơ vữa không ổn định trong lòng mạch

Hoặc là các yếu tố nguy cơ chưa được kiểm soát như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu… Nếu không tầm soát, điều trị và theo dõi nghiêm túc, người bệnh đang “ngồi trên quả bom nổ chậm” mang tên đột quỵ.

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) là một biến cố thần kinh có vẻ nhẹ, nhưng ẩn chứa nguy cơ rất lớn. Nó được gọi là “cơn đột quỵ cảnh báo” vì:

– Có cùng cơ chế với đột quỵ thật sự

– Thường xảy ra trước một cơn đột quỵ nghiêm trọng hơn

– Là cơ hội duy nhất để phòng ngừa đột quỵ nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời

Đừng bỏ qua bất kỳ triệu chứng thoáng qua nào như: yếu tay chân, tê mặt, nói khó, nhìn mờ, mất thăng bằng, chóng mặt đột ngột… Dù chỉ kéo dài vài phút. Hãy xem TIA là hồi chuông cảnh báo, không phải là cơn gió thoảng.