VÌ SAO THAI KỲ LÀM TĂNG NGUY CƠ CƠN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA (TIA)?

Cơn thiếu máu não thoáng qua (Transient Ischemic Attack – TIA) là một rối loạn tuần hoàn não tạm thời, xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn ngắn hạn, gây ra các triệu chứng thần kinh giống đột quỵ nhưng thường hồi phục hoàn toàn trong vòng 24 giờ. Mặc dù TIA thường gặp ở người lớn tuổi có bệnh lý tim mạch, tình trạng này cũng có thể xuất hiện ở phụ nữ đang mang thai – một giai đoạn mà cơ thể có nhiều thay đổi sinh lý đáng kể. Vậy vì sao thai kỳ lại làm tăng nguy cơ TIA? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn.

Thai kỳ là một trạng thái tăng đông máu sinh lý

Khi mang thai, cơ thể người phụ nữ bước vào trạng thái tăng đông máu tự nhiên. Đây là một cơ chế bảo vệ nhằm giảm nguy cơ chảy máu quá mức trong lúc sinh. Tuy nhiên, chính sự tăng đông này cũng đồng nghĩa với việc nguy cơ hình thành cục máu đông (huyết khối) trong lòng mạch tăng cao. Nếu cục máu đông này di chuyển lên não và làm tắc một mạch máu nhỏ, dù chỉ trong thời gian ngắn, cũng có thể gây ra TIA.

Huyết áp thay đổi bất thường trong thai kỳ

Tăng huyết áp là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu của TIA và đột quỵ. Trong thai kỳ, đặc biệt từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi, nồng độ hormon thay đổi có thể khiến huyết áp tăng. Ở một số phụ nữ, điều này biểu hiện rõ hơn qua các biến chứng như tăng huyết áp thai kỳ hoặc tiền sản giật – đều là các yếu tố nguy cơ cao dẫn đến TIA hoặc đột quỵ thật sự.

Các rối loạn mạch máu thai kỳ làm tăng nguy cơ tổn thương tuần hoàn não

Khi mang thai, cơ thể tạo ra một mạng lưới tuần hoàn phụ để nuôi dưỡng thai nhi. Quá trình này gây áp lực lên hệ tuần hoàn của mẹ, dễ dẫn đến các rối loạn mạch máu như co mạch, suy giãn mạch, rối loạn điều hòa huyết áp, góp phần làm giảm lượng máu đến não và kích hoạt các cơn TIA.

Các bệnh lý nền bị che lấp hoặc nặng lên trong thai kỳ

Một số bệnh nền như lupus ban đỏ hệ thống, hội chứng kháng phospholipid, đái tháo đường thai kỳ, rối loạn nhịp tim, bệnh van tim,… có thể làm tăng nguy cơ tạo cục máu đông hoặc làm tổn thương mạch máu não. Trong thai kỳ, nhiều bệnh lý này trở nên khó chẩn đoán hơn vì triệu chứng bị nhầm lẫn với các biểu hiện sinh lý bình thường, khiến TIA dễ bị bỏ sót hoặc phát hiện muộn.

Tăng thể tích máu và thay đổi tuần hoàn

Trong thai kỳ, thể tích máu trong cơ thể mẹ tăng khoảng 30–50%. Mặc dù điều này nhằm đáp ứng nhu cầu oxy cho mẹ và thai nhi, nhưng cũng có thể khiến tim phải hoạt động nhiều hơn, dễ dẫn đến các bất thường về tim mạch như tăng nhịp tim, rối loạn nhịp, hoặc huyết khối trong tim, từ đó làm tăng nguy cơ TIA.

Thiếu máu, mất nước và suy dinh dưỡng nhẹ

Thai phụ dễ bị thiếu máu do thiếu sắt, mất nước nhẹ do nôn nghén, hoặc ăn uống không đầy đủ trong tam cá nguyệt đầu. Các yếu tố này góp phần làm giảm lượng oxy cung cấp lên não, gây ra cảm giác choáng váng, mất thăng bằng – và trong một số trường hợp nặng, có thể dẫn đến cơn TIA.

Khi nào nên đi khám?

Nếu bạn đang mang thai và gặp các triệu chứng sau, hãy đi khám khẩn cấp:

– Tê hoặc yếu đột ngột ở mặt, tay hoặc chân, đặc biệt là ở một bên cơ thể

– Nói khó, nói ngọng hoặc không hiểu lời người khác

– Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng

– Mờ mắt hoặc mất thị lực một bên

– Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân

Dù chỉ kéo dài vài phút và tự hồi phục, đây có thể là dấu hiệu của một cơn TIA – cảnh báo đột quỵ thật sự có thể xảy ra trong tương lai gần.

Lời khuyên từ chuyên gia

Cơn thiếu máu não thoáng qua trong thai kỳ không phổ biến, nhưng khi xảy ra cần được đánh giá kỹ lưỡng bởi bác sĩ chuyên khoa thần kinh và sản khoa. Việc tầm soát huyết áp, các yếu tố đông máu, bệnh nền, cũng như xây dựng một chế độ dinh dưỡng và vận động hợp lý có thể giúp mẹ bầu giảm đáng kể nguy cơ TIA và các biến chứng tim mạch khác.

Tóm lại, thai kỳ là giai đoạn đặc biệt, với nhiều thay đổi sinh lý và nội tiết có thể góp phần làm tăng nguy cơ TIA. Chủ động theo dõi sức khỏe, nhận biết sớm dấu hiệu bất thường và khám thai định kỳ đầy đủ là những bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.