VAI TRÒ CỦA XÉT NGHIỆM MÁU VÀ NƯỚC TIỂU TRONG ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG XƯƠNG

Xét nghiệm máu và nước tiểu đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tình trạng xương, đặc biệt trong việc chẩn đoán, theo dõi và điều trị bệnh loãng xương. Các xét nghiệm này cung cấp thông tin về chuyển hóa xương, tình trạng khoáng chất, và các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe xương.

Xét nghiệm máu trong đánh giá tình trạng xương

Canxi

Ý nghĩa: Canxi là thành phần chính của xương. Nồng độ canxi máu phản ánh sự cân bằng khoáng chất trong cơ thể.

Bất thường:

Canxi thấp: Có thể gợi ý thiếu hụt vitamin D, suy tuyến cận giáp, hoặc rối loạn hấp thu.

Canxi cao: Thường liên quan đến cường cận giáp hoặc các bệnh lý khác gây mất xương.

Vitamin D

Ý nghĩa: Vitamin D cần thiết để hấp thụ canxi và duy trì mật độ xương.

Chỉ số thường gặp:

Mức vitamin D bình thường: 30–50 ng/mL.

Thiếu vitamin D (<20 ng/mL): Có thể làm giảm hấp thụ canxi và gây loãng xương.

 Alkaline Phosphatase (ALP)

Ý nghĩa: Một enzyme phản ánh hoạt động tạo xương.

Bất thường:

ALP tăng cao trong các bệnh về xương (như bệnh Paget, gãy xương đang lành) hoặc bệnh gan.

Hormone tuyến cận giáp (PTH – Parathyroid Hormone)

Ý nghĩa: PTH điều chỉnh nồng độ canxi và phốt pho trong máu, ảnh hưởng đến sức khỏe xương.

Bất thường:

PTH tăng cao: Có thể gây mất canxi từ xương (cường cận giáp).

PTH thấp: Có thể liên quan đến suy tuyến cận giáp hoặc suy giảm hấp thụ canxi.

Markers chuyển hóa xương

CrossLaps (CTX) và Osteocalcin:

CTX: Đánh giá tốc độ hủy xương.

Osteocalcin: Phản ánh tốc độ tạo xương.

Các marker này giúp theo dõi hiệu quả điều trị loãng xương.

Phốt pho

Ý nghĩa: Phốt pho là khoáng chất cần thiết cho sức khỏe xương.

Bất thường:

Phốt pho cao: Có thể gây mất canxi từ xương (suy thận).

Phốt pho thấp: Liên quan đến thiếu hụt dinh dưỡng hoặc rối loạn hấp thụ.

Xét nghiệm nước tiểu trong đánh giá tình trạng xương

Canxi niệu

Ý nghĩa: Đánh giá lượng canxi bài tiết qua nước tiểu, phản ánh chuyển hóa canxi trong cơ thể.

Bất thường:

Canxi niệu cao: Có thể do cường cận giáp, mất canxi từ xương, hoặc sử dụng quá mức vitamin D.

Canxi niệu thấp: Có thể gợi ý thiếu hụt canxi hoặc rối loạn chức năng thận.

Hydroxyproline niệu

Ý nghĩa: Hydroxyproline là sản phẩm phân hủy của collagen, được bài tiết qua nước tiểu khi xương bị phá hủy.

Bất thường:

Hydroxyproline tăng cao: Cho thấy tốc độ hủy xương nhanh (loãng xương, bệnh Paget).

Nồng độ phốt pho niệu

Ý nghĩa: Đánh giá cân bằng khoáng chất và sự bài tiết phốt pho.

Bất thường:

Phốt pho niệu cao: Thường gặp trong rối loạn chức năng thận hoặc cường cận giáp.

Deoxypyridinoline (DPD)

Ý nghĩa: Một marker của sự tiêu hủy collagen trong xương, giúp đánh giá tốc độ hủy xương.

Ứng dụng:

Theo dõi hiệu quả điều trị thuốc chống loãng xương.

Vai trò lâm sàng của xét nghiệm máu và nước tiểu

Chẩn đoán loãng xương

Phối hợp với đo mật độ xương (DEXA), các xét nghiệm này giúp xác định nguyên nhân tiềm ẩn của loãng xương.

Đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán các rối loạn chuyển hóa xương, chẳng hạn như cường cận giáp.

Theo dõi hiệu quả điều trị

Marker chuyển hóa xương (CTX, DPD) giúp đánh giá mức độ cải thiện sau khi sử dụng các thuốc chống loãng xương như bisphosphonates hoặc denosumab.

Đánh giá nguyên nhân mất xương

Phân biệt các nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như thiếu hụt canxi/vitamin D, bệnh lý cận giáp, hoặc bệnh lý gan/thận.

Dự đoán nguy cơ gãy xương

Nồng độ marker chuyển hóa xương cao liên quan đến nguy cơ gãy xương cao hơn.

Xét nghiệm máu và nước tiểu là các công cụ hỗ trợ không thể thiếu trong đánh giá sức khỏe xương. Chúng không chỉ giúp xác định loãng xương mà còn cung cấp thông tin chi tiết để hướng dẫn điều trị và phòng ngừa hiệu quả.