ĐỘT QUỴ LÀ GÌ? PHÂN BIỆT NHỒI MÁU NÃO VÀ XUẤT HUYẾT NÃO

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn thế giới. Dù có thể xảy ra đột ngột, nhưng phần lớn các trường hợp đột quỵ có thể phòng ngừa được nếu hiểu rõ về bệnh, nhận biết sớm và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Vậy đột quỵ là gì? Có mấy loại đột quỵ? Làm sao để phân biệt nhồi máu não và xuất huyết não?

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ là tình trạng não bị tổn thương cấp tính do dòng máu nuôi não bị gián đoạn đột ngột, khiến các tế bào não không nhận đủ oxy và dưỡng chất. Nếu không được xử trí kịp thời, các tế bào thần kinh sẽ chết trong vòng vài phút, dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như liệt, mất ngôn ngữ, thậm chí tử vong.

Tùy vào nguyên nhân, đột quỵ được chia làm hai loại chính: nhồi máu não và xuất huyết não.

Nhồi máu não (Đột quỵ thiếu máu cục bộ)

– Nhồi máu não chiếm khoảng 80–85% tổng số ca đột quỵ. Tình trạng này xảy ra khi một mạch máu dẫn máu lên não bị tắc nghẽn, thường do cục máu đông hình thành tại chỗ hoặc trôi từ nơi khác (như tim, mạch cảnh) lên não.

– Do mạch máu bị tắc, vùng não phía sau khu vực đó sẽ không nhận được máu, dẫn đến thiếu oxy và tổn thương não.

– Nguyên nhân thường gặp:

Xơ vữa động mạch

Huyết khối do rung nhĩ (tim đập không đều)

Tăng huyết áp kéo dài

Đái tháo đường, rối loạn mỡ máu

– Triệu chứng có thể bao gồm:

Yếu hoặc tê liệt một bên cơ thể

Méo miệng, nói ngọng, nói không rõ

Rối loạn thị lực, lú lẫn, mất phối hợp vận động

Nếu được phát hiện sớm trong “thời gian vàng” (3–4,5 giờ đầu kể từ khi khởi phát), bệnh nhân có thể được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết (thuốc làm tan cục máu đông), từ đó tăng khả năng phục hồi.

Xuất huyết não (Đột quỵ do chảy máu não)

Xuất huyết não chiếm khoảng 15–20% các trường hợp đột quỵ. Đây là tình trạng mạch máu trong não bị vỡ, làm máu tràn vào mô não hoặc khoang xung quanh não, gây tổn thương mô não và tăng áp lực nội sọ.

Tình trạng này thường nguy hiểm hơn, tiến triển nhanh và dễ gây tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

– Nguyên nhân thường gặp:

Tăng huyết áp kéo dài không được kiểm soát

Vỡ phình động mạch não

Chấn thương sọ não

Rối loạn đông máu

– Triệu chứng có thể bao gồm:

Đau đầu đột ngột, dữ dội

Nôn ói, mất ý thức nhanh

Co giật, liệt nửa người

Hôn mê trong thời gian ngắn

Điều trị xuất huyết não thường đòi hỏi chăm sóc tích cực tại đơn vị hồi sức, đôi khi cần can thiệp ngoại khoa để dẫn lưu máu tụ hoặc kiểm soát chảy máu.

Phân biệt nhồi máu não và xuất huyết não như thế nào?

Dựa vào triệu chứng lâm sàng bên ngoài, rất khó để phân biệt hai loại đột quỵ vì chúng có biểu hiện tương tự nhau. Cách chính xác nhất là chụp CT scan hoặc MRI não tại cơ sở y tế để xác định nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Đây là lý do vì sao không nên tự ý điều trị đột quỵ tại nhà – việc dùng sai thuốc, nhất là thuốc chống đông trong trường hợp xuất huyết não, có thể làm bệnh nặng hơn.

Hiểu đúng về đột quỵ, nhồi máu não và xuất huyết não giúp mỗi người nâng cao cảnh giác, nhận biết dấu hiệu cảnh báo sớm và xử trí đúng cách. Điều quan trọng nhất vẫn là phòng bệnh bằng cách kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, đường huyết và lối sống lành mạnh.

👉 Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ nào như nói ngọng, méo miệng, tê liệt tay chân, chóng mặt, nhìn mờ hoặc đau đầu dữ dội – hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.