CÁC DẤU HIỆU LÂM SÀNG ĐẶC TRƯNG CỦA NHỒI MÁU NÃO CẤP

Triệu chứng của nhồi máu não đa dạng và tùy thuộc vùng mạch máu não bị tắc nghẽn. Các triệu chứng thường gặp và nên được nhận biết sớm để gọi cấp cứu hay đưa bệnh nhân đến bệnh viện, cơ sở y tế uy tín có khả năng điều trị đặc hiệu nhồi máu não.

Đặc điểm khởi phát

– Xuất hiện đột ngột, thường trong vài giây đến vài phút.

– Triệu chứng thần kinh khu trú rõ rệt, không diễn tiến từ từ như u não hay bệnh mạn tính.

– Có thể tiến triển nặng dần trong vài giờ đầu (do ổ nhồi máu lan rộng hoặc phù não).

Triệu chứng thần kinh thường gặp

– Tuỳ vị trí động mạch bị tắc, biểu hiện có thể khác nhau, nhưng các triệu chứng điển hình nhất gồm:

– Yếu hoặc liệt nửa người (hemiparesis/hemiplegia): dấu hiệu hay gặp nhất, thường cùng bên mặt và chi.

– Rối loạn cảm giác nửa người: tê bì, mất cảm giác đau, nhiệt, sờ chạm.

– Rối loạn ngôn ngữ (aphasia): gặp khi tổn thương bán cầu ưu thế (thường là trái). Người bệnh nói khó, diễn đạt sai, hoặc không hiểu lời nói.

– Rối loạn thị giác: mù một mắt (amaurosis fugax), bán manh đồng danh (mất một nửa thị trường nhìn ở cả hai mắt).

– Rối loạn thăng bằng, chóng mặt, loạng choạng: thường gặp khi nhồi máu tuần hoàn sau (thân não, tiểu não).

– Liệt dây thần kinh sọ: liệt mặt trung ương, song hành với liệt nửa người (dấu hiệu bắt chéo trong tổn thương thân não).

Dấu hiệu toàn thân và ý thức

– Ý thức: đa số bệnh nhân nhồi máu não cấp vẫn tỉnh táo hoặc chỉ giảm nhẹ, trừ khi nhồi máu diện rộng hoặc thân não.

– Đau đầu: thường không dữ dội như xuất huyết não, đôi khi chỉ âm ỉ.

– Co giật: hiếm gặp, nhưng có thể xuất hiện khi ổ nhồi máu ở vỏ não.

Các hội chứng điển hình theo vùng mạch máu

– Động mạch não giữa (MCA): liệt và rối loạn cảm giác nửa người đối bên, rối loạn ngôn ngữ (nếu bán cầu ưu thế), bán manh đồng danh.

– Động mạch não trước (ACA): yếu chi dưới đối bên nhiều hơn chi trên, thay đổi hành vi (do tổn thương thùy trán).

– Động mạch não sau (PCA): mất thị lực nửa trường nhìn đồng danh, rối loạn trí nhớ.

– Tuần hoàn sau (thân nền, tiểu não): chóng mặt, mất điều hòa, liệt dây thần kinh sọ, dấu hiệu bắt chéo.

Điểm mấu chốt để nhận biết nhanh (nguyên tắc FAST):

– F (Face): méo miệng, lệch mặt.

– A (Arm): yếu hoặc liệt tay chân một bên.

– S (Speech): nói khó, ngọng, không hiểu lời.

– T (Time): gọi cấp cứu ngay lập tức – càng sớm càng tốt.

👉 Tóm lại: nhồi máu não cấp đặc trưng bởi khởi phát đột ngột với các triệu chứng thần kinh khu trú (liệt, rối loạn ngôn ngữ, thị giác, thăng bằng), trong khi ý thức thường còn được bảo tồn. Nhận diện sớm giúp bệnh nhân có cơ hội điều trị tái thông trong “cửa sổ vàng”.