VAI TRÒ CỦA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH TRONG CHẨN ĐOÁN NHỒI MÁU NÃO?

Chẩn đoán hình ảnh là công cụ không thể thiếu trong việc xác định và phân loại nhồi máu não, đồng thời định hướng chiến lược điều trị cấp cứu. Ba phương tiện thường dùng nhất hiện nay gồm CT não, MRI não và CT-angiography (CTA).

CT não không cản quang (Non-contrast CT)

– Vai trò quan trọng nhất ban đầu: loại trừ xuất huyết não – tình huống chống chỉ định tuyệt đối của thuốc tiêu sợi huyết (rt-PA).

– Trong giai đoạn sớm (trong 6 giờ đầu), tổn thương nhồi máu có thể chưa rõ rệt, nhưng vẫn có một số dấu hiệu gợi ý:

– Dấu hiệu mất ranh giới chất xám – chất trắng.

– Mất dải vỏ não (insular ribbon sign).

– Dấu hiệu tăng tỷ trọng động mạch não giữa (hyperdense MCA sign).

– CT não giúp đánh giá mức độ tổn thương, loại trừ các nguyên nhân khác (u não, áp xe, xuất huyết dưới nhện…).

Ưu điểm: nhanh, sẵn có ở hầu hết bệnh viện, rất cần cho quyết định điều trị cấp cứu.

MRI não (đặc biệt là Diffusion-weighted imaging – DWI)

– DWI là phương tiện nhạy nhất để phát hiện nhồi máu não cấp, có thể phát hiện ổ nhồi máu chỉ sau vài phút khởi phát.

– Giúp xác định chính xác vị trí, kích thước và giai đoạn tổn thương.

– Các chuỗi khác như FLAIR, T2, ADC hỗ trợ phân biệt nhồi máu cấp và bán cấp.

– MRI còn hữu ích trong chẩn đoán các trường hợp khó: nhồi máu hố sau, nhồi máu nhỏ (lacunar infarct), hoặc phân biệt với tổn thương giả đột quỵ (động kinh, migraine có aura).

– Hạn chế: thời gian chụp lâu, không sẵn có ở tất cả cơ sở, khó thực hiện ở bệnh nhân cấp cứu không ổn định.

CT-angiography (CTA) và MR-angiography (MRA)

– Mục tiêu: khảo sát hệ thống động mạch não để tìm tắc nghẽn, hẹp nặng hoặc dị dạng mạch máu.

– Trong nhồi máu não cấp, CTA giúp:

Xác định vị trí tắc mạch lớn (LVO – Large Vessel Occlusion).

Đánh giá tuần hoàn bàng hệ (collateral circulation).

Lập kế hoạch can thiệp tái thông mạch (lấy huyết khối cơ học – mechanical thrombectomy).

MRA cũng có giá trị tương tự nhưng thường mất nhiều thời gian hơn, phù hợp cho đánh giá không cấp cứu.

Các kỹ thuật nâng cao khác

CT-perfusion (CTP) hoặc MR-perfusion (MRP): giúp xác định vùng nhồi máu nhân lõi (infarct core) và vùng não nguy cơ (penumbra) – từ đó lựa chọn bệnh nhân phù hợp cho tái thông mạch ngoài khung giờ vàng (extended window).

Đây là bước tiến quan trọng giúp mở rộng chỉ định điều trị can thiệp.

Kết luận

– CT não không cản quang: tuyến đầu, nhanh, nhằm loại trừ xuất huyết não.

– MRI DWI: nhạy nhất để phát hiện nhồi máu cấp, xác định ổ tổn thương nhỏ hoặc khó thấy trên CT.

– CTA/MRA: đánh giá tình trạng mạch máu não, chỉ định quan trọng cho can thiệp lấy huyết khối.

– CT/MR perfusion: chọn bệnh nhân phù hợp cho tái thông mạch ngoài giờ vàng.

👉 Nhờ các phương tiện chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ có thể xác định sớm, chính xác nguyên nhân và cơ chế nhồi máu não, từ đó đưa ra chiến lược điều trị tối ưu, giảm thiểu tử vong và tàn phế cho người bệnh.