GAN – “NHÀ MÁY” THẦM LẶNG CỦA CƠ THỂ: VAI TRÒ VÀ TẦM QUAN TRỌNG

Trong cơ thể người, gan được ví như một “nhà máy sinh hóa” khổng lồ – nơi diễn ra hàng trăm chức năng sống còn. Dù đảm nhiệm vai trò thiết yếu, gan lại hoạt động một cách âm thầm, ít gây ra triệu chứng rõ ràng ngay cả khi đang bị tổn thương nghiêm trọng. Chính vì vậy, việc hiểu rõ chức năng và tầm quan trọng của gan sẽ giúp mỗi người nâng cao ý thức bảo vệ cơ quan quý giá này.

Gan nằm ở đâu và có vai trò gì?

Gan là cơ quan lớn nhất trong ổ bụng, nặng khoảng 1,2 – 1,5kg ở người trưởng thành, nằm ở bên phải của bụng trên, dưới cơ hoành và sau xương sườn. Gan đảm nhiệm hơn 500 chức năng khác nhau, nhưng có thể tóm gọn thành 4 vai trò chính:

– Thải độc: Gan lọc máu, trung hòa và chuyển hóa các chất độc hại như rượu, thuốc, chất phụ gia…

– Chuyển hóa: Gan giúp chuyển hóa chất béo, đường, đạm để tạo năng lượng và tổng hợp các chất cần thiết cho cơ thể.

– Dự trữ: Gan tích trữ glycogen (dạng dự trữ của glucose), vitamin (A, D, B12…) và sắt.

– Tổng hợp: Gan tạo ra mật giúp tiêu hóa chất béo, tổng hợp protein huyết tương và các yếu tố đông máu.

Vì sao gọi là “nhà máy thầm lặng”?

Khác với tim đập mạnh khi mệt hay phổi đau tức khi thiếu oxy, gan thường không lên tiếng cho đến khi đã bị tổn thương nặng. Nhiều người mắc viêm gan, xơ gan hay gan nhiễm mỡ trong thời gian dài mà không hề có biểu hiện rõ ràng, dẫn đến điều trị trễ và biến chứng nguy hiểm như suy gan, ung thư gan.

Những yếu tố gây hại cho gan

Gan là cơ quan có khả năng tự phục hồi mạnh mẽ, nhưng nếu liên tục bị tổn thương, nó sẽ “kiệt sức”. Các yếu tố chính gây hại bao gồm:

– Rượu bia, thuốc lá

– Thuốc tây lạm dụng hoặc không kê đơn

– Virus viêm gan (B, C…)

– Thức ăn nhiều dầu mỡ, đường, thực phẩm chế biến sẵn

– Béo phì, tiểu đường

– Môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại

Làm sao để bảo vệ gan?

– Ăn uống lành mạnh: tăng cường rau xanh, trái cây tươi, hạn chế chất béo xấu và thực phẩm chế biến sẵn.

– Tập thể dục đều đặn để duy trì cân nặng hợp lý.

– Tiêm vắc-xin phòng viêm gan B, tầm soát định kỳ nếu có nguy cơ.

– Hạn chế rượu bia, không dùng thuốc bừa bãi.

– Khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra men gan và siêu âm bụng khi cần.

Gan là người “lao động chăm chỉ” nhưng ít được quan tâm cho đến khi bị bệnh. Việc giữ gìn sức khỏe gan không chỉ giúp bạn sống khỏe hơn, mà còn ngăn ngừa nhiều bệnh lý mạn tính nguy hiểm. Hãy hành động ngay hôm nay bằng lối sống lành mạnh và chủ động tầm soát gan định kỳ.