ĐỘT QUỴ VÀ THỜI TIẾT – VÌ SAO MÙA LẠNH, NÓNG DỄ XẢY RA ĐỘT QUỴ?

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn cầu. Điều đáng chú ý là tỷ lệ đột quỵ thường có xu hướng tăng cao vào những thời điểm thời tiết thay đổi cực đoan – đặc biệt là trong mùa lạnh giá và nắng nóng gay gắt. Vì sao thời tiết lại ảnh hưởng đến nguy cơ đột quỵ? Và người dân cần làm gì để bảo vệ bản thân trong những ngày thời tiết khắc nghiệt?

Mùa lạnh – “thủ phạm” thầm lặng của đột quỵ

Vào mùa đông, số ca đột quỵ nhập viện thường tăng mạnh, đặc biệt ở người cao tuổi và người có bệnh nền tim mạch. Nguyên nhân chính bao gồm:

▸ Co mạch đột ngột

Nhiệt độ thấp khiến mạch máu ngoại biên co lại để giữ nhiệt cho cơ thể, làm tăng huyết áp – một trong những yếu tố hàng đầu dẫn đến xuất huyết não hoặc nhồi máu não.

▸ Huyết áp dao động mạnh

Sự chênh lệch nhiệt độ giữa môi trường và cơ thể (đặc biệt khi vừa thức dậy hoặc ra ngoài trời lạnh) có thể khiến huyết áp thay đổi đột ngột, dễ gây vỡ mạch máu não.

▸ Máu đặc hơn

Nhiệt độ thấp khiến cơ thể mất nước ít hơn, nhưng máu lại dễ bị cô đặc, tăng độ nhớt và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông – nguyên nhân trực tiếp gây nhồi máu não.

Mùa nóng – không thể xem thường

Nhiều người cho rằng đột quỵ chỉ xảy ra trong mùa lạnh, nhưng thực tế, thời tiết nắng nóng cũng có thể là “cái bẫy” nguy hiểm, đặc biệt với người trẻ, người lao động ngoài trời.

▸ Mất nước, rối loạn điện giải

Khi trời nóng, cơ thể dễ bị mất nước do đổ mồ hôi nhiều. Điều này làm giảm thể tích tuần hoàn, máu lưu thông kém, dễ gây tắc mạch máu não.

▸ Hạ huyết áp đột ngột

Thời tiết nóng có thể khiến huyết áp tụt xuống quá mức, gây thiếu máu lên não, choáng váng, ngất xỉu, thậm chí đột quỵ do thiếu máu não.

▸ Say nắng, say nóng

Làm việc ngoài trời quá lâu trong điều kiện nắng gắt khiến thân nhiệt tăng cao không kiểm soát. Đây là tình trạng khẩn cấp có thể gây tổn thương não và các cơ quan nội tạng nghiêm trọng – một dạng đột quỵ nhiệt cần xử trí cấp cứu ngay.

Ai dễ bị đột quỵ khi thời tiết khắc nghiệt?

– Người cao tuổi, đặc biệt trên 60 tuổi

– Người có bệnh lý nền: cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch, rối loạn mỡ máu

– Người từng bị đột quỵ hoặc tai biến nhẹ

– Người làm việc ngoài trời (công nhân, tài xế, nông dân…)

– Người ít vận động, thừa cân, hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên

Cách phòng ngừa đột quỵ trong thời tiết lạnh hoặc nóng

Với mùa lạnh:

– Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là đầu, cổ, tay chân.

– Không ra ngoài đột ngột khi trời lạnh, tránh thay đổi nhiệt độ cơ thể quá nhanh.

– Đo huyết áp buổi sáng – tối để kiểm soát tình trạng dao động.

– Uống đủ nước dù không thấy khát.

– Tập thể dục nhẹ nhàng trong nhà, tránh hoạt động gắng sức ngoài trời sớm hoặc tối.

Với mùa nóng:

– Uống đủ nước (1.5–2 lít/ngày hoặc nhiều hơn nếu ra mồ hôi nhiều).

– Tránh ra ngoài vào giờ cao điểm nắng gắt (10h–16h).

– Đội nón, mặc quần áo sáng màu, thoáng mát nếu phải làm việc ngoài trời.

– Nghỉ ngơi đúng lúc, không gắng sức quá mức.

– Hạn chế rượu bia, cà phê – những chất làm cơ thể mất nước nhanh hơn.

Dấu hiệu cần nhận biết để cấp cứu kịp thời

Dù trong mùa lạnh hay nóng, nếu gặp các dấu hiệu sau, cần gọi cấp cứu ngay:

– Méo miệng, nói ngọng, nói khó

– Yếu hoặc tê nửa người

– Mất thăng bằng, choáng váng, đau đầu dữ dội

– Mất ý thức, không kiểm soát được hành vi

– Thời gian vàng để cứu người đột quỵ là trong vòng 3–6 giờ đầu, càng sớm càng giảm thiểu nguy cơ tử vong và di chứng.

Thời tiết khắc nghiệt không chỉ gây khó chịu mà còn là tác nhân làm gia tăng nguy cơ đột quỵ – một căn bệnh không phân biệt tuổi tác. Dù là mùa lạnh hay nóng, mỗi người cần chủ động chăm sóc sức khỏe, điều chỉnh lối sống và cảnh giác với các dấu hiệu bất thường. Đừng để một cơn đột quỵ bất ngờ cướp đi sức khỏe, thậm chí là mạng sống của bạn hoặc người thân.