TẠI SAO GAN DỄ TỔN THƯƠNG VÀ KHÓ HỒI PHỤC?

Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, đảm nhận hơn 500 chức năng sống còn như thải độc, chuyển hóa chất dinh dưỡng, tạo mật, tổng hợp protein và dự trữ năng lượng. Tuy có khả năng tự tái tạo, nhưng gan vẫn là một trong những cơ quan dễ bị tổn thương và khó hồi phục nhất, đặc biệt khi phải làm việc quá tải trong thời gian dài. Vậy nguyên nhân do đâu?

Gan là “trạm trung chuyển” mọi chất đi vào cơ thể

Hầu hết thực phẩm, thuốc men, hóa chất và độc tố sau khi hấp thu từ ruột đều đi qua gan đầu tiên để chuyển hóa và loại bỏ độc chất. Điều này khiến gan tiếp xúc thường xuyên với các yếu tố gây hại như:

– Cồn từ rượu bia

– Thuốc tây (paracetamol, kháng sinh, giảm đau, v.v.)

– Phẩm màu, phụ gia, thực phẩm bẩn

– Vi khuẩn, virus (đặc biệt virus viêm gan B, C)

– Việc làm việc liên tục trong môi trường độc hại khiến gan nhanh chóng bị tổn thương nếu không được nghỉ ngơi và bảo vệ.

Các bệnh lý về gan thường tiến triển âm thầm

Khác với tim mạch hay thần kinh, các bệnh lý về gan thường không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu. Khi người bệnh phát hiện thì gan đã suy giảm chức năng nặng nề (ví dụ: xơ gan, ung thư gan). Điều này dẫn đến việc:

– Khó điều trị triệt để

– Mất nhiều thời gian hồi phục

– Đôi khi không thể đảo ngược được tổn thương

Gan dễ bị tổn thương mạn tính và liên tục

Một số yếu tố tấn công gan không gây hại ngay lập tức nhưng gây hại “nhỏ giọt” mỗi ngày, khiến gan bị viêm mạn tính kéo dài:

– Uống rượu thường xuyên

– Chế độ ăn nhiều mỡ, đường, béo phì

– Nhiễm virus viêm gan mạn (B, C) không điều trị

– Lạm dụng thuốc nam, thuốc bổ không kiểm soát

– Tình trạng này khiến gan không có thời gian hồi phục hoàn toàn, dẫn đến xơ hóa mô gan, mất chức năng dần dần.

Khi mô gan bị thay thế bởi xơ hoặc u, gan gần như không còn phục hồi được

Gan có khả năng tự tái tạo mô khỏe sau khi bị cắt bỏ hoặc tổn thương nhẹ. Tuy nhiên, khi các tế bào gan bị thay thế bởi mô xơ (xơ gan) hoặc mô ung thư, quá trình phục hồi gần như không còn khả thi.

Một khi đã vào giai đoạn xơ gan mất bù hoặc ung thư gan giai đoạn tiến xa, cơ hội điều trị hiệu quả rất thấp, chi phí lớn, và tiên lượng xấu.

 Cơ chế miễn dịch của gan dễ bị tấn công

Gan là một phần của hệ miễn dịch, nhưng paradox là cũng dễ bị chính hệ miễn dịch tấn công – ví dụ trong viêm gan tự miễn, xơ gan mật nguyên phát. Các bệnh này không rõ nguyên nhân và thường diễn tiến âm thầm, khó điều trị.

Gan không chỉ là “nhà máy” quan trọng mà còn là nơi hứng chịu tất cả các nguy cơ tiềm ẩn từ môi trường sống và thói quen sinh hoạt. Chính vì vậy, gan rất dễ bị tổn thương – và khi đã tổn thương sâu, khả năng phục hồi trở nên vô cùng hạn chế. Để bảo vệ gan, điều quan trọng là phòng bệnh hơn chữa bệnh, bằng cách:

Hạn chế rượu bia, thuốc không cần thiết

Kiểm tra sức khỏe gan định kỳ

Giữ chế độ ăn lành mạnh và vận động đều đặn

Tiêm ngừa viêm gan B và tầm soát viêm gan C sớm