AI CẦN TẦM SOÁT UNG THƯ TRỰC TRÀNG? – HƯỚNG DẪN THEO NHÓM TUỔI VÀ YẾU TỐ NGUY CƠ

Ung thư trực tràng đang ngày càng trẻ hóa và trở thành một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu liên quan đến ung thư tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm thông qua tầm soát định kỳ, khả năng chữa khỏi hoàn toàn có thể đạt đến 90–95%. Vậy ai nên tầm soát? Khi nào nên bắt đầu?

Nhóm nguy cơ trung bình – nên bắt đầu từ 45 tuổi

Theo khuyến cáo từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) và nhiều tổ chức y tế lớn trên thế giới:

– Những người không có triệu chứng, không có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng, và không có yếu tố nguy cơ đặc biệt nên bắt đầu tầm soát định kỳ từ tuổi 45 trở lên.

– Các phương pháp phù hợp bao gồm:

+ Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FIT/FOBT): mỗi năm 1 lần.

+ Nội soi đại trực tràng toàn bộ: mỗi 10 năm 1 lần nếu bình thường.

+ Hoặc các lựa chọn khác như: xét nghiệm DNA phân, nội soi ảo bằng CT.

⏰ Lưu ý: Sau 75 tuổi, quyết định tiếp tục tầm soát hay không nên dựa trên tình trạng sức khỏe tổng thể và kỳ vọng sống của từng cá nhân.

Nhóm nguy cơ cao – cần tầm soát sớm hơn và thường xuyên hơn

Đây là những người có nguy cơ mắc ung thư trực tràng cao hơn mức trung bình do yếu tố di truyền, bệnh nền hoặc tiền sử cá nhân. Họ cần tầm soát sớm hơn (trước tuổi 45) và với tần suất dày hơn.

Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc polyp tuyến

Nếu cha, mẹ, anh, chị, em ruột từng mắc bệnh:

– Bắt đầu tầm soát sớm hơn 10 năm so với tuổi người bệnh đầu tiên trong gia đình, hoặc từ 40 tuổi, tùy theo thời điểm nào đến trước.

– Ưu tiên nội soi đại trực tràng toàn bộ.

Người có tiền sử cá nhân từng bị polyp đại tràng hoặc ung thư đại trực tràng

– Nguy cơ tái phát hoặc phát triển tổn thương mới cao.

– Cần nội soi lặp lại sau 3–5 năm hoặc theo hướng dẫn bác sĩ chuyên khoa.

Người mắc các bệnh lý viêm ruột mạn tính

– Bao gồm: viêm loét đại tràng, bệnh Crohn ở đại tràng.

– Nguy cơ ung thư cao sau 8–10 năm mắc bệnh.

– Nên tầm soát bằng nội soi có sinh thiết ngẫu nhiên toàn đại tràng, định kỳ 1–2 năm/lần.

Người có hội chứng di truyền ung thư đại trực tràng

Ví dụ: Hội chứng Lynch, FAP – bệnh đa polyp tuyến gia đình.

– Có thể phải bắt đầu tầm soát từ tuổi thiếu niên (với FAP) hoặc từ 20–25 tuổi (với Lynch).

– Tầm soát bằng nội soi và xét nghiệm di truyền theo chỉ định chuyên biệt.

Các yếu tố nguy cơ khác nên cân nhắc tầm soát sớm hơn

– Ngoài các nhóm trên, nếu bạn thuộc một hoặc nhiều yếu tố sau, hãy chủ động trao đổi với bác sĩ để được tư vấn tầm soát:

– Hút thuốc lá, uống rượu nhiều.

– Thừa cân, béo phì.

– Ít vận động, ăn ít chất xơ – nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn.

– Tiền sử đái tháo đường type 2.

Tầm soát là không chờ có bệnh mới khám – mà là cách bảo vệ chính mình khi còn khỏe mạnh. Đừng đợi đến khi cơ thể lên tiếng. Hãy kiểm tra định kỳ, nhất là nếu bạn trên 45 tuổi hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao.