PHÂN BIỆT SUY GIÁP VÀ CƯỜNG GIÁP: TRIỆU CHỨNG TRÁI NGƯỢC NHƯNG DỄ NHẦM LẪN

Tuyến giáp là cơ quan nhỏ nằm trước cổ, nhưng đóng vai trò rất lớn trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất của cơ thể thông qua việc sản xuất hormone giáp trạng (T3 và T4). Khi tuyến giáp hoạt động bất thường, cơ thể có thể rơi vào hai tình trạng đối lập: suy giáp (thiếu hormone) và cường giáp (thừa hormone). Mặc dù khác nhau về cơ chế, hai bệnh lý này đôi khi có những biểu hiện dễ nhầm lẫn nếu không được thăm khám kỹ lưỡng.

Cơ chế bệnh sinh

– Suy giáp: Tuyến giáp hoạt động kém, không sản xuất đủ hormone → làm chậm mọi chức năng chuyển hóa trong cơ thể.

– Cường giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất dư thừa hormone → đẩy nhanh tốc độ chuyển hóa toàn thân.

Triệu chứng lâm sàng

Suy giáp (giảm chuyển hóa)

– Mệt mỏi, buồn ngủ nhiều

– Tăng cân dù ăn ít

– Da khô, tóc rụng, lạnh

– Nhịp tim chậm, thở ngắn

– Trầm cảm, chậm chạp, hay quên

– Kinh nguyệt nhiều, kéo dài

– Táo bón

– Phù mặt, sưng quanh mắt, nói chậm

– Giọng nói trầm khàn

Cường giáp (tăng chuyển hóa)

– Mất ngủ, bồn chồn, run tay

– Sụt cân nhanh dù ăn nhiều

– Da nóng, ẩm, tóc mỏng

– Nhịp tim nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực

– Lo âu, dễ cáu gắt

– Kinh nguyệt ít hoặc mất kinh

– Tiêu chảy nhẹ

– Lồi mắt, mỏi mắt, sợ ánh sáng (trong bệnh Basedow)

– Run, yếu cơ

Nguyên nhân thường gặp

– Suy giáp: Viêm tuyến giáp Hashimoto (tự miễn), sau phẫu thuật tuyến giáp, xạ trị vùng cổ, thiếu i-ốt, do thuốc (amiodarone, lithium)…

– Cường giáp: Bệnh Basedow (tự miễn), bướu giáp đa nhân độc, viêm giáp giai đoạn đầu, u tuyến giáp chức năng…

Xét nghiệm cận lâm sàng

– Suy giáp:

TSH tăng cao

FT4 giảm (trong suy giáp lâm sàng)

– Cường giáp:

TSH giảm thấp hoặc không phát hiện

FT4 tăng (trong cường giáp lâm sàng)

Điều trị

– Suy giáp: Bổ sung hormone tuyến giáp tổng hợp (levothyroxine) suốt đời nếu là suy giáp mạn tính.

– Cường giáp: Sử dụng thuốc kháng giáp (như methimazole), điều trị iod phóng xạ hoặc phẫu thuật trong trường hợp nặng.

Mặc dù hai bệnh lý này có triệu chứng “trái ngược” nhau, một số biểu hiện chung như mệt mỏi, rối loạn kinh nguyệt, thay đổi cân nặng… dễ khiến người bệnh và thậm chí cả bác sĩ lâm sàng nhầm lẫn nếu không làm xét nghiệm. Do đó, việc đo nồng độ TSH và FT4 luôn là bước đầu tiên để phân biệt và chẩn đoán chính xác.