CÁC NGUYÊN NHÂN VÀ YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY U NÃO

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra u não vẫn chưa được xác định rõ, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh có thể phát sinh do sự kết hợp của yếu tố di truyền, môi trường và lối sống. Dưới đây là những yếu tố nguy cơ chính liên quan đến sự phát triển của khối u não.

Yếu tố di truyền

– Di truyền trong gia đình: Mặc dù u não hiếm khi mang tính di truyền, nhưng một số hội chứng di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, như hội chứng Li-Fraumeni, hội chứng Turcot, hội chứng von Hippel-Lindau, hội chứng Cowden.

– Đột biến gen: Một số đột biến gen hoặc bất thường trong quá trình điều hòa tế bào có thể gây ra sự tăng sinh bất thường, dẫn đến hình thành khối u.

– Tiền sử gia đình có người mắc u não: Nếu một người thân trong gia đình (bố, mẹ, anh chị em) mắc u não, nguy cơ mắc bệnh có thể cao hơn bình thường.

Yếu tố môi trường

– Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Một số hóa chất được cho là có thể làm tăng nguy cơ u não, bao gồm:

Dung môi công nghiệp (benzene, formaldehyde).

Thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ.

Kim loại nặng như chì, thủy ngân.

Nhựa và cao su trong một số ngành công nghiệp sản xuất.

Hóa chất trong thực phẩm: Một số phụ gia thực phẩm hoặc chất bảo quản có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tế bào não.

– Tiếp xúc với bức xạ ion hóa:

Bức xạ từ điều trị y tế: Những người từng xạ trị ở vùng đầu cổ (để điều trị bệnh lý khác) có nguy cơ cao hơn.

Phơi nhiễm phóng xạ: Những người làm việc trong môi trường phóng xạ, như nhà máy điện hạt nhân hoặc tiếp xúc với vũ khí hạt nhân, có thể có nguy cơ mắc u não cao hơn.

– Tiếp xúc với sóng điện từ:

Một số nghiên cứu đang xem xét liệu sóng điện từ từ điện thoại di động, trạm phát sóng hoặc Wi-Fi có ảnh hưởng đến nguy cơ u não hay không. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có bằng chứng khoa học chắc chắn về mối liên hệ này.

Lối sống và các yếu tố khác

– Hệ miễn dịch suy yếu: Những người bị suy giảm miễn dịch (do HIV/AIDS, ghép tạng, dùng thuốc ức chế miễn dịch) có nguy cơ cao hơn mắc một số loại u não, như u lympho hệ thần kinh trung ương (PCNSL).

– Nhiễm virus: Một số virus, đặc biệt là virus Epstein-Barr (EBV) và virus Cytomegalovirus (CMV), có thể liên quan đến sự phát triển của một số khối u não.

– Chấn thương đầu nặng: Một số nghiên cứu đề xuất rằng chấn thương sọ não nghiêm trọng có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại u não, nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng.

– Rối loạn nội tiết tố: Sự thay đổi hormone (đặc biệt ở phụ nữ mang thai, mãn kinh) có thể liên quan đến sự phát triển của u màng não (meningioma) – một loại u não phổ biến hơn ở nữ giới.

Ai có nguy cơ cao mắc u não?

Một số nhóm người có nguy cơ cao hơn bình thường:

–  Người trên 50 tuổi: Nguy cơ mắc các loại u não ác tính như u nguyên bào thần kinh đệm (GBM) tăng theo tuổi. Tuy nhiên, trẻ em cũng có thể mắc các loại u não như u tế bào hình sao (astrocytoma), u nguyên bào tủy (medulloblastoma).

– Người có tiền sử gia đình mắc u não hoặc ung thư di căn não.

– Người tiếp xúc nhiều với hóa chất độc hại hoặc bức xạ ion hóa.

– Người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý hoặc thuốc ức chế miễn dịch.

Hiện tại, chưa có cách phòng ngừa hoàn toàn bệnh u não, nhưng việc giảm tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ (tránh hóa chất độc hại, hạn chế tiếp xúc với bức xạ, duy trì lối sống lành mạnh) có thể giúp giảm nguy cơ. Nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc có triệu chứng bất thường (đau đầu kéo dài, co giật, mất trí nhớ…), cần đi kiểm tra y tế sớm để phát hiện bệnh kịp thời.