ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN NỘI TIẾT TỐ NAM NHƯ THẾ NÀO?

Rối loạn nội tiết tố nam, thường là giảm testosterone (hypogonadism), có thể do suy chức năng tinh hoàn (nguyên phát) hoặc do rối loạn tuyến yên – vùng dưới đồi (thứ phát). Việc điều trị cần dựa trên chẩn đoán nguyên nhân, mức độ triệu chứng và nhu cầu sinh sản của người bệnh.

Chẩn đoán trước điều trị

Đánh giá lâm sàng:

– Suy giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương, mệt mỏi, giảm khối cơ, tăng mỡ bụng, trầm cảm nhẹ, mất ngủ, giảm mật độ xương…

– Teo tinh hoàn, giảm râu, ngực to (gynecomastia)…

Xét nghiệm nội tiết:

– Testosterone toàn phần và tự do (sáng sớm, lúc đói)

– LH, FSH (phân biệt suy sinh dục nguyên phát/thứ phát)

– Prolactin (loại trừ u tuyến yên)

– SHBG, Estradiol (nếu cần)

– MRI tuyến yên nếu nghi ngờ u

Nguyên tắc điều trị

– Điều trị nguyên nhân nền nếu có

– Cân nhắc liệu pháp testosterone nếu:

+ Nồng độ testosterone thấp rõ ràng

+ Có triệu chứng lâm sàng tương ứng

+ Loại trừ các chống chỉ định

Các phương pháp điều trị chính

Liệu pháp thay thế testosterone (TRT – Testosterone Replacement Therapy)

– Dành cho: Nam giới có nồng độ testosterone thấp được xác định bằng xét nghiệm máu và có triệu chứng đi kèm.

– Dạng dùng:

Tiêm bắp (testosterone enanthate, cypionate)

Gel bôi da (Androgel, Testogel)

Miếng dán qua da

Viên ngậm dưới lưỡi hoặc thuốc uống (ít phổ biến)

🟡 Lưu ý:

Phải theo dõi thường xuyên các chỉ số huyết học, lipid máu, PSA (chỉ số liên quan đến tuyến tiền liệt)…

Không dùng cho người có ung thư tuyến tiền liệt hoặc vú, hoặc mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ nặng.

Điều trị nguyên nhân nền

Nếu rối loạn nội tiết tố nam do:

– Béo phì: cần giảm cân, ăn uống lành mạnh, tập thể dục.

– Tiểu đường / hội chứng chuyển hóa: kiểm soát đường huyết, lipid, huyết áp.

– Stress kéo dài / thiếu ngủ: cải thiện giấc ngủ, trị liệu tâm lý nếu cần.

– Dùng thuốc ảnh hưởng testosterone: cân nhắc điều chỉnh thuốc dưới chỉ dẫn bác sĩ.

Thuốc hỗ trợ sản xuất testosterone nội sinh (trong một số trường hợp đặc biệt)

– Clomiphene citrate (thuốc chống estrogen): dùng trong trường hợp muốn có con và chưa muốn dùng TRT.

– hCG (human chorionic gonadotropin): kích thích tinh hoàn sản xuất testosterone.

Thay đổi lối sống

– Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là tập tạ và aerobic.

– Ăn uống đầy đủ protein, chất béo tốt (omega-3), kẽm, vitamin D.

– Hạn chế rượu bia, tránh hút thuốc lá.

– Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/ngày).

⚠️ Lưu ý quan trọng:

– Không tự ý dùng testosterone hoặc thuốc nội tiết khi chưa được bác sĩ chỉ định.

– Việc điều trị cần dựa vào xét nghiệm máu (testosterone toàn phần, tự do, LH, FSH, prolactin…) và khám lâm sàng kỹ càng.